Hoe bereik je als vereniging je doelen?

In de afgelopen maanden heeft onze voorzitter Jan Jacob van Dijk vele gesprekken gevoerd met partners binnen en buiten het onderwijs. Van groot belang voor onze vereniging, want zonder netwerk bereik je niets. Over de macht van het ledental én de macht van de invloed schrijft hij: ,,Deze twee bronnen van macht staan niet los van elkaar. Je kunt nog zo goed luisteren naar je achterban, als je geen resultaat met je counterpart weet te bereiken, zullen die leden teleurgesteld in je raken en weglopen. Andersom: als je onvoldoende aandacht hebt voor de geluiden van je achterban en je huid niet duur verkoopt, zullen de leden ook afscheid van je nemen. Je moet zorgen voor een balans tussen die twee.’’ Lees hieronder wat Jan Jacob hier verder over schrijft.

Zo’n 40 jaar geleden schreven twee Duitse wetenschappers een boeiend essay over belangenorganisaties, zoals vakbonden, beroepsverenigingen en werkgeversorganisaties. Hun centrale vraag was op welke manier dergelijke organisaties hun doelen het beste zouden kunnen bereiken. In hun antwoord kwamen ze al snel tot de conclusie dat een organisatie over macht zou moeten beschikken. Zonder macht bereik je niets: je zult met anderen moeten onderhandelen om iets gedaan te krijgen. Die geven dat niet zo maar weg: een organisatie moet een ander kunnen overtuigen om een bereidwillige houding aan te nemen. Je moet iets kunnen ruilen.

Maar hoe komt een belangenorganisatie nu aan macht? Ze onderscheiden twee bronnen: de macht van het ledental en de macht van de invloed. Eerst de macht van het ledental. Een vakbond van 10 leden bij een multinational als Philips heeft minder macht dan een bond met 10.000 leden. Dat is logisch en dus streeft iedere organisatie naar zo veel mogelijk leden. Hoe krijgt een bond nu zijn leden? Door er voor te zorgen dat de bond goed luistert naar zijn (potentiële) achterban en deze als inzet te gebruiken voor zijn onderhandelingen met zijn counterpart. Hoe steviger de inzet, des te aantrekkelijker voor de leden en zullen ze zich aansluiten bij jouw organisatie.

Dan de macht van de invloed. Je kunt nog zo groot zijn en zulke mooie eisen hebben, als je niet aan de onderhandelingstafel komt, bereik je niets. Je zult er voor moeten zorgen dat er een counterpart is, die met jou het gesprek aan wil gaan. Bereik je dat doel niet, dan blijf je met lege handen staan. Dat kun je alleen maar bereiken door te laten zien dat je door een stevige achterban als de onderhandelaar wordt gezien. Dat de achterban je volgt. Dat je bereid bent om te onderhandelen en compromissen te sluiten. En dat je deskundig bent en weet waar je het over hebt. De erkenning door je counterpart is noodzakelijk, anders doe je niet mee en bereik je niets.

Deze twee bronnen van macht staan niet los van elkaar. Ze moeten met elkaar in balans zijn. Je kunt nog zo goed luisteren naar je achterban, als je geen resultaat met je counterpart weet te bereiken, zullen die leden teleurgesteld in je raken en weglopen. Andersom: als je onvoldoende aandacht hebt voor de geluiden van je achterban en je huid niet duur verkoopt, zullen de leden ook afscheid van je nemen. Je moet zorgen voor een balans tussen die twee. Dat maakt het werk in zo’n organisatie zo boeiend en uitdagend: permanent zoeken naar het evenwicht tussen wat de leden willen en wat je nog net kunt lospeuteren bij je counterpart.

Om die erkenning te verkrijgen moet je investeren in je omgeving. Voor de VvOB lijkt die redelijk overzichtelijk. Dat zijn de VTOI-NVTK, de sectorraden en het ministerie van OCW. Maar een nadere bestudering laat zien dat die omgeving iets groter en diverser is. Zo zijn goede contacten met de onderwijsbonden en de vereniging van schoolleiders van groot belang. Of de brancheorganisatie voor integrale kindcentra en de kinderopvang. Naast het onderwijs zijn er vergelijkbare sectoren, zoals zorg, welzijnsorganisaties en woningbouw. Bestuurders in deze sectoren zitten in een met ons vergelijkbare positie. Het helpt ons om elkaar te informeren over voor de positie van bestuurders relevante ontwikkelingen. Tot slot is de wetgever voor onze vereniging van belang. Ze praten vaak over ons, het zou tijd worden dat ze ook met ons willen praten.

In de afgelopen maanden ben ik aan het werk gegaan om met al deze spelers in contact te komen. Het zijn boeiende en leuke gesprekken. Dat gebeurt grotendeels in stilte, maar is, zoals ik hierboven heb beschreven, van groot belang voor onze vereniging. Zonder een netwerk bereik je niets. En dat netwerken is hard werken.

Jan Jacob van Dijk, voorzitter VvOB