Verbinding en nieuwe inzichten tijdens dynamische ALV

Onder leiding van Robbin Haaijer (Bureau de Bedoeling) organiseerden we tijdens de ALV op 11 april 2025 een dynamische sessie met gespreksrondes in wisselende samenstellingen en met prikkelende vragen. Samen hebben we duiding en richting gegeven aan het actuele topic ‘sturingsoverload in het onderwijs’. Vanuit de overtuiging dat we zelf de randvoorwaarden voor ons werk moeten creëren, gaven we de bijeenkomst de ondertitel-met-een-knipoog: Calimero pakt de regie! Gericht op oplossingen, zodat we niet blijven klagen over de politiek, maar zelf onze positie pakken en aan de knoppen zitten.

Voorzitter Jan-Jacob van Dijk leidde na de koffie het tweede deel van de ALV in: “De actuele discussie in de Tweede Kamer raakt ons direct in onze rol als bestuur. Er is een groeiende behoefte aan grip, sturing en verantwoording: waar gaat het geld naartoe, wat gebeurt er precies binnen de scholen, en hoe zorgen we voor aantoonbare resultaten?”

“Tegelijkertijd lukt het ons nog onvoldoende om zichtbaar te maken wat we als bestuur daadwerkelijk doen. We houden veel ballen in de lucht, werken aan goede contacten en dragen bij aan beter onderwijs, maar het lukt niet altijd om dat krachtig over het voetlicht te brengen. Dit versterkt het bredere beeld in de samenleving waarin het vak van bestuurder - ook buiten het onderwijs zoals in de zorg, woningbouw en kinderopvang - steeds vaker met wantrouwen wordt bekeken. De status van het vak staat onder druk en lijkt aan erosie onderhevig.”

“De reflex van de politiek daarop is: meer controle, meer verantwoording, meer opdrachten. Maar dat gaat ten koste van de ruimte om als organisatie daadwerkelijk stappen te zetten richting beter onderwijs. Daarom is het van belang dat wij als bestuur niet in een verdedigende houding schieten, maar juist actief het gesprek aangaan. We moeten duidelijk maken waarop wij aanspreekbaar zijn, wat onze toegevoegde waarde is, en waar we voor staan. Alleen zo voorkomen we dat we in een kwetsbare positie blijven zitten en behouden we de ruimte om te doen wat écht nodig is: goed onderwijs mogelijk maken.”

De spiegel van Robbin

Robbin Haaijer nam het stokje over en trapte de interactieve sessie af met de uitspraak: Sturingsoverload, wat doen we onszelf aan? Robbin: “In het onderwijs stapelen regels, eisen en structuren zich op. Dat kost veel tijd en energie, maar helpt niet altijd om het onderwijs beter te maken. We hebben te maken met te veel en soms onduidelijke regels en verantwoording. Daarom is het belangrijk dat we kritisch blijven kijken naar onze eigen rol: wat houden we zelf in stand, en wat kunnen we veranderen om de focus meer op goed onderwijs te krijgen?”

In drie rondes, voorafgegaan door inspirerende video’s, liet Robbin de aanwezigen met elkaar in gesprek gaan. In gesprek met een grote focus op béter luisteren. En geluisterd werd er: de focus op de ander was zelfs in de grote kloosterzaal voelbaar.

Ronde 1: How can I help?
In tweetallen voerden deelnemers een socratisch gesprek over de vraag waar je als bestuurder hulp bij zou kunnen gebruiken. Door open te luisteren en door te vragen zonder oordeel, ontstonden er diepe gesprekken en meer begrip voor elkaars perspectief.

Ronde 2: Wat maakt het logisch dat...?
In deze ronde onderzochten deelnemers waarom situaties (zoals sturingsoverload) zijn zoals ze zijn. Door stil te staan bij achterliggende aannames en structuren, ontstonden er goede dialogen en meer inzicht in bestaande systemen.

Ronde 3: Wat hebben wij te doen opdat zij...?
Tot slot reflecteerden deelnemers op hun eigen rol en opdracht: wat kunnen wij doen om anderen te helpen tot hun recht te komen? Of om sturingsoverload aan te pakken?

Eindopdracht: schrijf een brief

De optelsom van de drie gespreksrondes zorgde voor veel tevredenheid bij de aanwezigen: verdieping, wederzijds begrip, een meer gezamenlijke blik op wat nodig is om zelf beweging te creëren. Eén groep besloot ter plekke om als intervisiegroep verder te gaan. Het was de aanloop naar de eindopdracht die per individu werd uitgevoerd: Schrijf een brief met de volgende opzet:

Ik ontmoette vandaag een collega, die wel wat hulp kon gebruiken, namelijk:
We ontdekten dat sturingsoverload / bestuurlijke drukte mede voort kwam uit ………..
Daarom zullen we samen vanuit de VvOB ……..
Daartoe zal ik ……………

Een kleine greep uit de brieven die we na afloop ontvingen:

Ik ontmoette vandaag een collega, die wel wat hulp kon gebruiken, namelijk:
Een bestuurder die, net als ik, zoekt naar hoe je in alle bestuurlijke drukte toch trouw blijft aan het doel: goed onderwijs en opvang voor elk kind. We ontdekten hoe verschillend de perspectieven en werkwijzen zijn tussen organisaties, en hoe lastig het soms is om echt samen op te trekken voor het belang van het kind.

We ontdekten dat de sturingsoverload / bestuurlijke drukte mede voortkwam uit:
Het feit dat we vaak redeneren vanuit het belang van onze eigen organisatie, het wiel opnieuw willen uitvinden en soms te weinig de handen ineenslaan. Ook werken wet- en regelgeving, marktwerking en kortetermijnfinanciering samenwerking tegen. We reageren te vaak, in plaats van proactief de regie te nemen.

Daarom zullen we samen vanuit de VvOB:
Vaker onze stem laten horen, ons minder laten leiden door kortetermijnbelangen of subsidies, en meer vanuit het gezamenlijke belang handelen. We zetten in op kennisdeling, het organiseren van het gesprek, en het faciliteren van gezamenlijke actie. Daarmee nemen we een voortrekkersol in en plaatsen we het belang van het kind bovenaan. Dat alles doen we met een glimlach.

Daartoe zal ik:
Mijn collega’s vaker actief opzoeken, het gesprek aangaan, voorbeeldgedrag tonen, en blijven zoeken naar wat goed is voor het geheel. Niet vanuit verdediging, maar vanuit verbinding en gedeelde verantwoordelijkheid. We zullen elkaar ontmoeten om onze rol te doorvoelen en te bespreken hoe we dit waar kunnen maken.

Tot slot

Jan-Jacob rondde het geheel af met een slotwoord: “Het gesprek van vandaag liet zien dat er energie zit in samen nadenken en doen. We zijn er nog niet, maar het begin is gemaakt. De uitdaging is nu: hoe kunnen wij als bestuur dit soort gesprekken mogelijk blijven maken en ondersteunen? Dat begint met kleine stappen, waarvan vandaag de eerste is gezet.”